27 oktober is het de Dag van Ergotherapie, een mooie gelegenheid om stil te staan bij het waardevolle werk van ergotherapeuten in het ziekenhuis. Wat doet een ergotherapeut precies? Hoe helpen ze patiënten weer zelfstandig te worden? Karlijn, ergotherapeut in het IJsselland Ziekenhuis, geeft je een inkijkje in de dagelijkse praktijk.

Wat is ergotherapie?

Ergotherapie richt zich op het ondersteunen van mensen die moeite hebben met dagelijkse activiteiten door ziekte, een ongeval of ouderdom. Het doel is om patiënten te helpen zo zelfstandig mogelijk te functioneren, zowel thuis als in het ziekenhuis. Dit kan variëren van het oefenen van eenvoudige handelingen zoals aankleden, tot het aanpassen van de omgeving met hulpmiddelen zoals rolstoelen of speciale alarmsystemen.

Onze ergotherapeut Karlijn vertelt: “De meeste mensen hebben geen idee wat ergotherapie precies inhoudt, dat is vaak de eerste vraag. We helpen patiënten bij het terugkrijgen van hun zelfstandigheid door praktische oplossingen te bieden. Dit doen we niet alleen met hulpmiddelen, maar ook door te oefenen met dagelijkse handelingen.”

Een werkdag van een ergotherapeut

“Een normale werkdag begint vaak met een observatie van de patiënt bij dagelijkse activiteiten zoals wassen en aankleden. Hierbij wordt gekeken naar de arm- en handfunctie, cognitieve functies (bijvoorbeeld geheugen en aandacht), en mobiliteit. Deze observaties helpen de ergotherapeut in te schatten hoe zelfstandig en veilig de patiënt deze handelingen kan uitvoeren.”

Na deze observaties volgt vaak een bezoek aan de therapiekeuken, waar patiënten oefenen met alledaagse taken zoals koffiezetten of een eitje bakken. “Het gaat erom dat we de patiënt voorbereiden op zijn terugkeer naar huis. Wat kan iemand thuis nog zelfstandig doen? Daar richten we de therapie op.”

Naast deze praktische handelingen biedt de ergotherapeut ook advies over hulpmiddelen, zoals verdikt bestek voor mensen met een verminderde handfunctie of een bedbeugel voor patiënten die moeite hebben met opstaan.

Samenwerken met andere zorgverleners

Ergotherapeuten werken nauw samen met andere zorgverleners zoals fysiotherapeuten, logopedisten, verpleegkundigen en artsen. Deze samenwerking is essentieel om een compleet beeld te krijgen van wat de patiënt nodig heeft. Vooral bij kwetsbare ouderen of neurologische patiënten, zoals mensen die een beroerte (CVA) hebben gehad, is een multidisciplinaire aanpak van groot belang.

“Een belangrijk deel van ons werk is het advies geven voor het ontslag van een patiënt uit het ziekenhuis,” legt Karlijn uit. “Daarbij kijken we niet alleen naar de medische vooruitgang, maar ook naar hoe iemand thuis kan functioneren.”

De kracht van positieve stimulatie

“Tijdens een opname kan het lastig zijn voor patiënten om hun beperkingen te accepteren. Wij, als ergotherapeuten, spelen hierin een belangrijke rol door positieve stimulatie en begeleiding te bieden. Sommige patiënten zijn in het begin niet gemotiveerd of zien de noodzaak van therapie niet in. Het is dan een uitdaging om te laten zien wat er al goed gaat en hoe ze nog kunnen groeien.”

Een belangrijk aspect van ergotherapie is het benadrukken van wat iemand wél kan, ondanks eventuele beperkingen. Soms betekent dit ook creatief zijn. Zoals bij een patiënt zonder handen die zelfstandig zijn telefoon wilde bedienen. “We vonden hiervoor een oplossing door een klittenbandsysteem te ontwikkelen waarin een styluspen geplaatst kon worden, zodat de patiënt met de stomp van zijn arm de telefoon kon bedienen.” In de revalidatie wordt verder gekeken naar welke hulpmiddelen passend en het meest geschikt zijn. Binnen het ziekenhuis zijn we helaas beperkt in onze mogelijkheden.

Technologie en hulpmiddelen

In de ergotherapie wordt vaak gebruik gemaakt van hulpmiddelen om patiënten te helpen hun zelfstandigheid te vergroten. Van eenvoudige oplossingen zoals verdikt bestek, tot complexere systemen zoals een speciaal belsysteem dat een patiënt met zijn hoofd kan bedienen wanneer hij geen arm- of handfunctie heeft.

"We zien wel steeds meer kansen voor de toekomst, zoals apps en virtuele therapieën, maar op dit moment werken we nog vooral met praktische hulpmiddelen en persoonlijke begeleiding."

Een beroep met voldoening

“Het mooie aan het werk van een ergotherapeut is dat iedere patiënt anders is. Elke situatie vraagt om een unieke benadering. Geen enkele dag is hetzelfde, en dat maakt het werk zo boeiend. Iedere patiënt heeft andere hulpvragen en thuissituaties, en het is aan ons om altijd breed te kijken naar wat er nodig is om hen zo zelfstandig mogelijk te maken.

De grootste voldoening komt wanneer een patiënt vooruitgang boekt en weer handelingen kan uitvoeren die betekenisvol zijn in het dagelijks leven. Of het nu gaat om het zelfstandig koffiezetten of weer veilig kunnen douchen, voor iedere patiënt kan dit een wereld van verschil maken.”

Ergotherapie: meer dan alleen hulpmiddelen

Ergotherapie wordt soms verward met fysiotherapie, of mensen denken dat het vooral om hulpmiddelen zoals rolstoelen gaat. Maar het beroep is veel breder dan dat. “Ergotherapie draait om het vergroten van de zelfstandigheid in het dagelijks leven, en dat kan op veel verschillende manieren,” legt Karlijn uit. “Of het nu gaat om het geven van oefeningen, het aanpassen van de omgeving, of het bieden van een luisterend oor – Uiteindelijk draait het om zelfstandig functioneren thuis en kunnen ergotherapeuten daar een mooie bijdrage aan leveren!”